پرچم یک کشور میتواند نشان،نماد یا نماینده بصری یک کشور، در موارد مختلفی مانند مذهب، تاریخ، عقیده، شعار، موقعیت یا ویژگی های جغرافیایی و …. باشد. از این رو شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که خطوط افقی و عمودی در پرچم ها چه معنایی دارد؟ نماد ها، علامت ها و نشان ها طراحی پرچم به چه معناست؟ معنی رنگ های یک پرچم چیست؟ و دیگر پرسش ها. در ادامه با بررسی معنی الگو ها و قالب ها در طراحی پرچم، شما را جهت آشنایی بهتر با درک معنی نهفته در یک پرچم، راهنمایی خواهیم کرد. لطفا در نظر داشته باشید هیچ یک از این الگو ها لزوما یک معنا ندارند و گزینش یک الگو توسط آن نهاد، دلایل بسیار متعددی دارد.

قدم اول در دریافت معنی پرچم یک کشور، شکل پرچم آن کشور است. علی رغم محبوبیت و فراوانی شکل مستطیل، پرچم ها در دیگر شکل هایی مانند مثلث و مربع نیز وجود دارند. پرچم های مثلثی میتواند به معنای مذهب کشور(مانند کشور نپال : پرچم های مذهب هندو در شکل دو مثلث متوالی عمودی هستند) یا فعالیت ویژه آن کشور در کشتیرانی(مانند ایالت اوهایو آمریکا) و پرچم های مربعی می تواند نشانی از تعادل، ثبات و قدمت(مانند کشور سوئیس که تقسیم بندی زیادی دارد و تاریخ آن نیز غنی است) و یا نشانی از حاکمیت سنت، برابری و مذهب باشد(مانند کشور واتیکان که در قرون وسطی پرچم های مربعی در امور مذهبی، بسیار پرکاربرد بودند)

البته توجه داشته باشید، هیچ قاعده، تبصره یا قانونی برای طراحی یک پرچم وجود ندارد و هر کشور با توجه به مواردی که در مقدمه گفته شد(فرهنگ، شعار و خصوصیت جغرافیایی و …)، برای پرچم خود تصمیم می گیرد. اما با درنظر گرفتن دیگر مواردی مانند کاربرد پرچم، محدودیت های تولید، اجرای تشریفات، اهتزاز پرچم، پوشش تابوت و … شکل مستطیل انتخابی بهتر برای یک پرچم ملی می باشد.

با توجه به رشته پرچم شناسی، الگو های( الگوی های پایه) متعددی در طراحی یک پرچم وجود دارد که می تواند نقطه آغازی از درک معنای آن پرچم باشد. توجه داشته باشید در طراحی پرچم، هدف اصلی و مهم، ایجاد صورتی متمایز و گیرا در جهت شناساندن هویت کشور توام با انتقال معانی، ارزش ها، دستاورد ها و یا سلسله درجات سلطنت است. در ادامه به معرفی این الگو های پایه خواهیم پرداخت.

بخشبندی عمودی

از بخشبندی های عمودی (دو بخشی و سه بخشی های مساوی و غیر مساوری) می توان جهت نشان دادن برابری میان معانی رنگ ها، قبلیه یا خاندان و یا متمایز نمودن طرح از مشابه افقی خود، استفاده می شود. بزرگی یک بخش نسبت به بخش دیگرهمیشه به معنای اهمیت بیشتر آن معنا نیست و می تواند به معنای بنیادین، همراهی و موسس و یا حتی ایجاد تضاد برای گیرایی بهتر تصویر، نیز باشد.

بخشبندی افقی

بخشبندی های افقی (دو بخشی و سه بخشی های مساوی و غیر مساوری) مناسب جهت نشان دادن سلسله مراتب میان ارزش معانی، ایجاد تمایز با طرح مشابه و تقسیمات کشوری است. همانند بخشبندی های عمودی، اهمیت یک بخش در این الگو به تاریخ، فرهنگ و دیگر موارد آن کشور برمیگردد و تنها بزرگی اندازه، علت اهمیت آن نمی باشد. همانطور که گفته شد، تفاوت در رنگ و یا بزرگی اندازه آن می تواند دلایلی چون افزایش گیرایی بصری و یا ایجاد تضاد در راستای هدف انتقال هویت و معنا باشد.

بخشبندی مورب

در مقایسه با بخشبندی های افقی و عمودی و از آن جهت که شکل مثلث داینامیک بوده و حس حرکت را انتقال می‌دهد، شاید بتوان استفاده از تقسیم بندی های مورب در طراحی پرچم، این برداشت داشت که آن معانی با همکاری، تامل و سازش بصورت پویا به یک دستاورد رسیده اند. البته وجود دیگر دلایل بصری مانند ایجاد تمایز با طرح مشابه و یا تضاد برای تقویت گیرایی همچنان پابرجاست.

چندبخشی مورب و شبکه ایی

پرچم های چند بخشی در انواع مورب و شبکه ایی، به کمک خطوط متقاطع و یا شکل های قائم الزاویه و مثلث وجود دارد. از این الگو معمولا جهت نشان دادن مذهب(شکل صلیب و خاصیت بخشبندی های قائم الزاویه در آن) و یا وجود جنبش یا پویایی(بخشبندی های مثلثی) در بین معانی آن استفاده می شود. همانطور که قبلا اشاره شد، انتخاب نوع و شویه بخشبندی بصورت مختص، به خود آن کشور بر میگردد.

خط مورب

از خطوط مورب می توان جهت نشان دادن دستاوردی نظامی، اتحاد، سلطه یک خاندان یا قبیله، ایجاد تمایز با طرح مشابه و یا ایجاد تضاد برای تقویت گیرایی بصری، استفاده کرد.

زوایای تند

همانطور که گفته شد، شکل مثلث القای حس پویایی را به همراه دارد از این جهت، استفاده از این شکل در انواع مختلف می تواند نمایانگر زنده بودن آن معنا، جنبش آن ملت در راستای آن معنا و یا دلایلی همچون ایجاد تمایز با طرح مشابه و افزایش گیرایی بصری پرچم می باشد.

تک نشان

هنگامی که تنها یک یا تعداد کمی از معانی یا ارزش ها برای یک کشور بیشترین اهمیت را دارد، معمولا این الگو جهت طراحی پرچم برگزیده می شود.

کادر دار

الگو هایی که دارای حاشیه، کادر، قاب یا به اصطلاح مرز هستند معمولا جهت نشان دادن عقبه تاریخی استفاده می شوند. این عقبه، ریشه یا نشات، می تواند مردمی یا سلطنتی باشد. از دیگر دلایل استفاده از این الگو می توان به حفاظت، افزایش تاکید و گیرایی بصری و یا نشان دادن زیرمجموع بودن طرح اصلی، اشاره کرد.

مقسم

استفاده از مقسم ها معمولای برای نشان دادن استعمار یا تخت تسلط بودن، زیرمجموعه بودن، تعداد خاندان، استان ها، ایالت ها و … استفاده می شود. از دیگر دلایل کاربرد این الگو می توان به استفاده های درون سازمانی اشاره کرد. بطوری که پرچم ملی کشور به عنوان مقسم و طرح آن سازمان در دیگر قسمت های پرچم اجرا می شود.

خطوط منحنی

به دلایل زیباشناختی، پرهیز از پیچیدگی و عدم وجود توازن در انحنا و منحنی، از این خطوط در طراحی پرچم ها به ندرت استفاده شده است. با این حال در نشان ها بصورت قوس و قرینه در قالب الگویی به شکل شیب های خمیده (Flaunch) مشاهده شده است. به عنوان مثال محفل یحیی مقدس، در کانادا به ریاست چارلز سوم(پادشاه انگلستان) درجه افسری نشان جوانمردی(شوالیه ایی) را به دکتر هولبرت پائول لیندال سیلور(Hulbert Paul Lindahl Silver) و خانم گیلین پتریشیا بریتویسل (Gillian Patricia Birtwhistle) اهدا کرد که در این نشان ها، قوس های قرینه دیده می شود. این اشخاص توسط فرماندار کل کانادا که نماینده پادشاه بریتانیا هستند، برگزیده می شوند.

برخلاف طبیعت رنگ و قواعد آن(رنگ های گرم و سرد، طول موج، روشنی و تیرگی)، معنی رنگ در طراحی پرچم ها لزوما از این قوانین پیروی نمی کند و با توجه به هر کشور متفاوت است. به عنوان مثال در کشور های شرقی رنگ سفید نماد مرگ و در کشور های غربی به معنای صلح است. به دلیل مفصل بودن این موضوع، تشریح آن در مقاله ایی جدا گنجانده شده است. شما می توانید با مراجعه به صفحه ” از پرچم یک کشور چه چیز هایی می توان فهمید” با این موضوع بیشتر آشنا شوید.

نگارش نشان ها در ملت های مختلف الگو ها و قواعد مختص به خود را دارند. در ادامه به بررسی نشان های غربی که در طی صده ۱۰ تا ۱۳ میلادی رواج پیدا کرد، خواهیم پرداخت. این نشان ها به سبب ایجاد تمایز در ظاهر شوالیه ها در مسابقات و جهت هویت بخشی به آن ها و نشان دادن تیم، خاندان، کشور، مذهب یا فرقه و … منقوش و رواج پیدا کرد. با توجه به علم نشان‌شناسی و زبان نویسار، این نشان های غربی، در انواع شخصی، ملی، نظامی، شهروندی، اشراف و …. دسته بندی می شوند و عناصر آن عبارتند از(به ترتیب از بالا) ؛ شعار(قسمت اول)، سرخود یا مو، چنبر خود، کلاه خود، خود پوش، کلاه خود، تاج، نشان خاندان، نگهدار ها، پایه و شعار(قسمت دوم) می باشد. قالب این نشان در تصویر ارائه شده است.

البته تصویر بالا یک نشان مادر و یا تشریفاتی است و نشان اصلی همان سپر می باشد که در مرکز آن قرار دارد. این سپرها نیز دارای عناصری مانند شکل هندسی سپر، نگاره، شیوه تقسیم بندی و رنگ می باشد. در واقع الگو هایی که خدمت شما توضیح داده شد و رشته پرچم شناسی دنباله ایی از همین موضوع یعنی طراحی این سپر ها است. لازم به ذکر است مطالب مرتبط با این موضوع(نشان) بسیار مفصل خواهد بود و ما را از هدف این مقاله که پرچم است دور خواهد کرد، به همین دلیل به تشریح بیشتر آن نخواهیم پرداخت. اما در نظر داشته باشید استفاده از نشان و یا طراحی آن، درملل مختلف و همچنین در موارد و کاربرد های آن مانند تجارت(که آن به اسم لوگو می شناسیم)، مدال، مهر، بج، تابلو یا نقوش دیواری و … با یک دیگر متفاوت می باشند.